सातारा, महाराष्ट्रातील एक सुंदर आणि ऐतिहासिक शहर, ज्याचे निसर्गरम्य सौंदर्य आणि सांस्कृतिक वारसा अत्यंत महत्त्वाचे आहे. साताऱ्याची ओळख आपल्या पर्यटन स्थळांमुळे, ऐतिहासिक स्थळांमुळे आणि नैसर्गिक सौंदर्यामुळे आहे. चला तर मग, साताराचे १० अद्वितीय रत्नांची एक सुंदर सफर करूया.
Table of Contents
साताराचे १० अद्वितीय रत्न:
१. अजिंक्यतारा किल्ला :
साताऱ्याचा अजिंक्यतारा किल्ला हा साताऱ्याच्या ऐतिहासिक महत्त्वाचा एक भाग आहे. हा किल्ला मराठ्यांची चौथी राजधानी म्हणून ओळखला जातो. त्याचबरोबर सप्त- ऋषींचा किल्ला म्हणून ही ओळखला जातो. अजिंक्यतारा हा किल्ला शिलाहार वंशातल्या दुसऱ्या भोजराजाने इ.स. ११९० मध्ये बांधला. या किल्ल्याने अनेक राजवंशांच्या राज्यकारभारात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. छत्रपती शिवाजी महाराज या किल्ल्यावर दोन महिने वास्तव्यास होते. किल्ल्याच्या परिसरात हनुमान मंदिर व महादेव मंदिर ही दोन मंदिरे पाहावयास मिळतात. किल्ल्याच्या शिखरावरून साताऱ्याचे अद्वितीय दृश्य दिसते, जे पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र आहे.
२. महाबळेश्वर :
साताऱ्यापासून काही अंतरावर असलेले महाबळेश्वर हे थंड हवेचे ठिकाण आपल्या निसर्गरम्य दृश्यांसाठी आणि शांत वातावरणासाठी प्रसिद्ध आहे. येथील ठिकाणे, जसे की प्रतापगड, वेण्णा तलाव, आणि महाबळेश्वर मंदिर, पर्यटकांना नेहमीच आकर्षित करतात. त्याचबरोबर येथे विविध नयनरम्य ठिकाण पाहायला मिळतात. यामध्ये मंकी पॉइंट, केटस् पॉईंट (नाकेखिंड), नीडल होल पॉइंट / एलीफंट हेड पॉइंट, विल्सन पॉइंट पर्यटकांचे लक्ष वेधून घेतात. महाबळेश्वराच्या मंदिरातून कृष्णा, वेण्णा, कोयना, सावित्री व गोवित्री या पाच नद्या उगम पावतात. येथे पंचगंगेचे देऊळ आहे. या ठिकाणी कृष्णा, कोयना, गायत्री, सावित्री, वेण्णा, सरस्वती, आणि भागीरथी या ७ नद्यांचे उगमस्थान आहे की जे पाहिलेच पाहिजे.
३. कास पठार :
कास पठार, ज्याला महाराष्ट्राचे फूलांचे मैदान असेही म्हणतात, हे साताऱ्याचे आणखी एक अद्वितीय रत्न आहे. हे ठिकाण सप्टेंबर आणि ऑक्टोबर महिन्यांत विविध रंगांच्या फुलांनी भरलेले असते. हे पठार विविध विविध राणफूलांसाठी तसेच फुलपाखरांसाठी प्रसिद्ध आहे. येथे असलेल्या वनस्पती आणि फुलांच्या विविधतेमुळे हे ठिकाण UNESCO जागतिक वारसा स्थळांच्या यादीत समाविष्ट आहे. या पठारावर २८० फुलांच्या प्रजाती व वनस्पती वेली, झुडपे आणि इतर प्रजाती मिळून ८५० प्रजाती आढळतात. येथे आययूसीएनच्या प्रदेशनिष्ठ लाल यादीतील. येथे सुमारे ५९ जातींचे सरपटणारे प्राणी आढळतात. कासपाठरावरील मनमोहक फुलांचे सौंदर्य पर्यटकांना आकर्षित करते.
४. सज्जनगड :
प्राचीन काळी येथे आश्वालायन ऋषींचे वास्तव्य होते, त्यामुळे या किल्ल्याला ‘आश्वलायनगड’ म्हणू लागले. या किल्ल्याची उभारणी शिलाहार राजा भोज ह्याने ११ व्या शतकात केली. सज्जनगड हे संत रामदास स्वामींचे निवासस्थान होते. या गडावर त्यांचे समाधी स्थळ आहे. या किल्ल्याने आदिलशाही, मोगलशाही, मराठा साम्राज्य तसेच ब्रिटिश राजवट पहिली आहे आणि त्याची तो साक्ष देत उभा आहे. सज्जनगडावर अनेक मंदिरे पाहावयास मिळतात. गडावर शिरतांना लागणाऱ्या पहिल्या दरवाजाला ‘छत्रपती शिवाजी महाराजद्वार’असे म्हणतात. तर दुसऱ्या दरवाज्याला ‘समर्थ द्वार’ असेही म्हणतात. सज्जनगडाचा इतिहास आणि त्याचे धार्मिक महत्त्व पर्यटकांना आणि भक्तांना नेहमीच आकर्षित करते. साताऱ्याच्या धार्मिक स्थळांमध्ये सज्जनगडाचे विशेष स्थान आहे.
५. ठोसेघर धबधबा :
साताऱ्याजवळ असलेला ठोसेघर धबधबा हा एक नैसर्गिक रत्न आहे. येथील उंचावरून कोसळणाऱ्या पाण्याचे दृश्य अत्यंत मनमोहक असते. या ठिकाणी येणारे पर्यटक निसर्गाच्या सौंदर्यात हरवून जातात. ठोसेघर धबधबा हे साताऱ्याच्या निसर्गप्रेमींना आकर्षित करणारे ठिकाण आहे. पावसाळ्यात येथे धबधब्याचे सौंदर्य अधिकच खुलते. साताऱ्यातील या ठिकाणी पर्यटकांना शांती आणि आनंद मिळतो. ठोसेघर धबधबा हा साताऱ्याच्या प्रमुख आकर्षणांपैकी एक आहे.
६. पांडवगड :
सह्याद्रीच्या कुशीत वासलेला हा पांडवगड किल्ला. शिलाहार राजा भोज याने सातारा जिल्ह्यात जे काही दुर्ग बांधले त्यातला पांडवगड हा एक आहे. साधारणपणे इ.स.११७८-११९३ या काळात राजा भोज ने हा किल्ला बांधला असावा. हा किल्ला आदिलशाही, मोगलशाही, स्वराज्य तसेच ब्रिटिश यांची साक्ष देतो. गडावर गडाची देवी पांडवजाईचे मंदिर आहे. गडाच्या चारही बाजूंना नैसर्गिक कातळकडे असल्यामुळे गडावर फारशी तटबंदी बांधलेली नाही. आजूबाजूचा नैसर्गिक परिसर पर्यटकांना आकर्षित करतो.
७. प्रतापगड :
साताऱ्याजवळील प्रतापगड हा शिवाजी महाराजांच्या काळातील ऐतिहासिक किल्ला आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या आज्ञेनुसार मोरोपंत त्रिंबक पिंगळे यांच्या देखरेखीखाली इ.स.१६५६ साली प्रतापगडाचे काम पूर्ण झाले. किल्ल्याला महादरवाज्याखेरीज घोरपडीचे चित्र असणारा राजपहाऱ्याचा दिंडी दरवाजा आहे. त्याच्या जवळ रेडका बुरूज, पुढे यशवंत बुरूज, तर त्याच्यापुढे सूर्य बुरूज हे बुरूज आहेत. किल्ल्याच्या बुरुजावरून आजूबाजूला पहिले असता मोठमोठे पर्वत दिसतात. या प्रत्येक पर्वताचे एक वेगळे वैशिष्ट्य आहे. या किल्ल्याचा इतिहास आणि त्याची स्थापत्यकला पर्यटकांना नेहमीच आकर्षित करते. प्रतापगडाची सफर करताना पर्यटकांना इतिहासाची अनुभूती मिळते. साताऱ्याच्या ऐतिहासिक स्थळांमध्ये प्रतापगडाचे महत्त्व आहे.
८. पाचगणी :
पाचगणी हे साताऱ्याजवळील एक प्रसिद्ध थंड हवेचे ठिकाण आहे. येथील सुंदर वातावरण, स्वच्छ हवा आणि निसर्गरम्य दृश्ये पर्यटकांना नेहमीच आकर्षित करतात. पाचगणीमधील टेबल लॅंड आणि पाचगणी लेक हे प्रमुख आकर्षणांपैकी आहेत. साताऱ्याच्या निसर्ग सौंदर्याचा आस्वाद घेण्यासाठी पाचगणी एक उत्तम ठिकाण आहे.
९. बामणोली (शिवसागर तलाव) :
साताऱ्याजवळील बामणोली हे ठिकाण शांततेसाठी आणि निसर्गाच्या सान्निध्यात वेळ घालवण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. येथील सुंदर लेक आणि हरित परिसर पर्यटकांना ताजेतवाने करण्यासाठी उत्तम ठिकाण आहे. बामणोली हे ठिकाण निसर्गप्रेमींना आवडणारे आहे.
१०. सातारा शहर :
सातारा शहर स्वतःच एक अद्वितीय रत्न आहे. येथील ऐतिहासिक स्थळे, सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि स्थानिक खाद्यपदार्थ पर्यटकांना नेहमीच आकर्षित करतात. साताऱ्याच्या बाजारपेठा, मंदिरे आणि संग्रहालये हे शहराच्या सांस्कृतिक वारशाचे दर्शन घडवतात.
सातारा हे शहर आपल्याला निसर्गरम्य स्थळे, ऐतिहासिक स्थळे आणि सांस्कृतिक वारशाचे दर्शन घडवते. या ठिकाणी भेट देऊन तुम्हाला महाराष्ट्राच्या विविधतेची आणि सौंदर्याची अनुभूती मिळेल. साताराचे १० अद्वितीय रत्नांची ही सफर तुम्हाला नक्कीच आवडेल.
साताऱ्याबद्दलचे प्रश्न (FAQs)
१. साताऱ्यात कोणते प्रमुख पर्यटन स्थळे आहेत?
साताऱ्यातील प्रमुख पर्यटन स्थळांमध्ये अजिंक्यतारा किल्ला, कास पठार, सज्जनगड, ठोसेघर धबधबा, आणि महाबळेश्वर हे आहेत.
२. साताऱ्याला भेट देण्यासाठी कोणता काळ सर्वोत्तम आहे?
साताऱ्याला भेट देण्यासाठी पावसाळा आणि हिवाळा हे सर्वोत्तम काळ आहेत. या काळात निसर्ग आपल्या पूर्ण सौंदर्यात असतो.
३. साताऱ्यातील खाद्यपदार्थ कोणते विशेष आहेत?
साताऱ्यातील मसालेदार पदार्थ, पिठले-भाकरी, आणि स्थानिक मिठाई पर्यटकांना विशेष आवडतात.
४. साताऱ्यात राहण्यासाठी कोणते ठिकाणे आहेत?
साताऱ्यात विविध बजेटच्या हॉटेल्स, रिसॉर्ट्स आणि गेस्टहाउसेस उपलब्ध आहेत. पर्यटक आपल्याला अनुरूप असलेले ठिकाण निवडू शकतात.
५. साताऱ्याला कसे पोहोचावे?
सातारा रेल्वे आणि रस्त्याने चांगले जोडलेले आहे. पुणे आणि मुंबईहून साताऱ्याला सहज पोहोचता येते.
ही माहिती आणि साताराची सफर तुम्हाला नक्कीच प्रेरणा देईल आणि तुम्हाला एक अविस्मरणीय अनुभव देईल.